Η Μάχη της Δρέμισσας

Η πρώτη νικηφόρα μάχη στην επαναστατημένη Ρούμελη Ήταν 17 Μαΐου του 1821.

Η Ρούμελη είχε ξεσηκωθεί για τα καλά και τα χωριά της, το ένα μετά το άλλο, έδιωχναν τους Τούρκους κι άρχιζαν να ετοιμάζονται για τον μεγάλο αγώνα. Τα Σάλωνα είχαν ελευθερωθεί κι η Τούρκικη Διοίκηση από το Ζητούνι (Λαμία), στράφηκε με στρατό πρώτα από όλα, εναντίον της πρωτεύουσας της Φωκίδας, προκειμένου να αρχίσει από εκεί να καταπνίγει την επανάσταση και να στραφεί στην συνέχεια στα χωριά.

Έστειλε λοιπόν στρατό εναντίον της πόλης, τον οποίον συνάντησαν στην θέση ''Αρβανιτόραχη'' κοντά στο χωριό Ντρέμισσα (σημερινός Πανουριάς), οι οργανωμένοι και επαναστατημένοι Κλέφτες και Αρματωλοί υπό το Γιάννη Γκούρα. Εκεί δόθηκε μια μάχη με νικητές τους Έλληνες και με τεράστιες απώλειες για τον Τουρκικό στρατό.

Ήταν η πρώτη νικηφόρα αναμέτρηση στην Στερεά με τους Έλληνες να τρέπουν σε φυγή τους εναπομείναντες και ηττημένους Τούρκους και να υπερασπίζονται με τον καλύτερο τρόπο την απόφασή τους. Ήταν το πρώτο μήνυμα αισιοδοξίας για το τι θα ήταν δυνατόν να καταφέρουν με τον ένοπλο αγώνα τους και με αυτήν την νίκη, ανέβηκε το ηθικό σε ολόκληρη την επαναστατημένη Φωκίδα.

Έχει θεσπισθεί, η 3η Κυριακή του Μαΐου κάθε χρόνο, να είναι Δημοτική Εορτή αφιερωμένη στην μνήμη και στους νεκρούς της μάχης της Ντρέμισσας.

Σ’ αυτή την εκδήλωση του έτους 2014 που έγινε στις 8 Ιουνίου 2014 λόγω των Αυτοδιοικητικών και Ευρωπαϊκών εκλογών και που παραβρέθησαν τόσο οι τοπικοί άρχοντες καθώς και πλήθους κατοίκων κυρίως της περιοχής, τον πανηγυρικό εκφώνησε ο πρόεδρος της ΕΦΜ Ιωάννης Ράμμος όπως ακολουθεί:

“Στον Επιτάφιο ο Μεγάλος Περικλής είπε «θεμέλιο και βάση της ευτυχίας είναι η ελευθερία, της δε ελευθερίας η γενναιοψυχία». Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα ότι είχαν καταλάβει και πλήρως αντιληφθεί οι Έλληνες και ιδιαίτερα οι Έλληνες της εποχής του '21. Να ελευθερωθούν από τον Τουρκικό ζυγό ήθελαν και το διεκήρυτταν παντού.

**εν ενεί λόγω όλοι αποφασίσαμαν ή να ελευθερωθώμεν ή να αποθάνομεν...

** ... αππεφασίσαμεν σταθερώς ή να αποθάνομεν ή να απελευθεροθώμεν … έγραψαν

Και πως αλλιώς δεν γράφτηκε και δεν ακούστηκε εκείνο το ανεπανάληπτο ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ.

Υπήρξε λοιπόν βαθιά πίστη, και ακλόνητη απόφαση γενναιοψυχίας για θυσία με αντάλλαγμα την ελευθερία. Έτσι άρχισε ο σκληρός και πολυαίμακτος αγώνας των Ελλήνων. Πολλές οι μάχες, σε πολλά μέρη της χώρας μας και ιδιαίτερα της ηρωικής Φωκίδας μας όπως είναι και τούτη εδώ η περιοχή που σεμνύνεται για το σημαντικό ρόλο που έπαιξε στις 17/05/1821. Εδώ που σήμερα ήρθαμε να τελέσουμε μνημόσυνο. Να θυμηθούμε και βεβαίως να τιμήσουμε εκείνους που τότε έδωσαν τα πάντα για να είμαστε εμείς σήμερα λεύτεροι.

Εδώ στη Φωκίδα ο θεός έβαλε τη Γκιώνα, τον Παρνασσό, τα Βαρδούσια και την Οίτη. Βουνά πανέμορφα και τρισένδοξα. Τα βουνά αυτά καμαρώνουν γιατί έσωσαν την κλεφτουριά,/ αλλά και τα χωριά τους, τα χωριά της ηρωωμάνας Φωκίδας, έχουν γεννήσει και από ένα ήρωα. Ένα ακουσμένο αγωνιστή. Για το χωριό όμως που μας φιλοξενεί σήμερα ειπώθηκε το «40 καλύβες, 41 καπεταναίοι» τι άλλο χρειάζεται για να αποδείξει ότι η Φωκίδα ήταν πανέτοιμη για τον ξεσηκωμό. Η επανάσταση ξέσπασε. Οι Τούρκοι αντέδρασαν και έστειλαν εκτός των άλλων και 2 πανίσχυρους πασάδες. Τον Κιοσέ Μεχμέτ και τον Ομέρ Βρυώνη να πνίξουν αυτή την επανάσταση, να ξεκαθαρίσουν την Ανατολική Στερεά Ελλάδα και να φτάσουν στη Ναύπακτο, με σκοπό να περάσουν απέναντι στον Μωριά και να διαλύσουν και τους εκεί ξεσηκωμένους. Οι Έλληνες προσπάθησαν να συγκρατήσουν αυτές τις τουρκικές δυνάμεις.

Στις 23 Απριλίου 1821 έγινε η Μάχης της Χαλκομάτας- Αλαμάνας με τα γνωστά αποτελέσματα και κυρίως με την απώλεια των 2 μεγάλων ανδρών του τόπου μας. Του Δεσπότη Σαλώνων Ησαΐα και του θρυλικού Διάκου. Σε λίγες μέρες, στις 8 Μαΐου, ο Ομέρ Βρυώνης αναχαιτίζεται στο Χάνι της Γραβιάς. Μετά την μεγάλη αποτυχία, την πανωλεθρία του στη Γραβιά, ο Ομέρ Βρυώνης άφησε το στράτευμά του να ξεκουραστεί στην Μουδουνίτσα αφού έθαψε τους πάνω από 300 νεκρούς και περιέθαλψε τους πάνω από 600 λαβωμένους του.

Όταν άρχισαν οι εχθροπραξίες με την κάθοδο αυτή των πασάδων, οι Έλληνες της περιοχής, οι άμαχοι, από το φόβο των αντιποίνων και των συγκρούσεων πήραν τα ζωντανά τους και όσα από τα υπάρχοντά τους μπορούσαν και τράβηξαν να βρουν καταφύγιο πάνω σε τούτες τις πλαγιές και τα φαράγγια της Γκιώνας και της Οίτης. Στον καιρό που ακόμα ο Ομέρ Βρυώνης βρισκόταν στη Γραβιά, θέλοντας να αποκαταστήσει το ηθικό του στρατού του, αλλά προπαντώς να φέρει εις πέρας τον τελικό αντικειμενικό σκοπό που ήταν το πέρασμά του στην Πελοπόννησο, σχεδίασε και αποφάσισε: έστειλε μια δύναμη 3.000 Τουρκαλβανών να καθαρίσει την περιοχή των Βλαχοχωρίων και στη συνέχεια από κει να κατέβουν στα Σάλωνα. Όταν λέμε Βλαχοχώρια εννοούμε την ορεινή Παρνασσίδα, δηλαδή τα χωριά γύρω από το Μαυρολιθάρι. Σε αυτή την περιοχή, εδώ δηλαδή που βρισκόμαστε σήμερα, είχαν καταφύγει πολλά γυναικόπαιδα με τα υπάρχοντά τους.

Ήταν 17 Μαΐου του 1821, εννέα μέρες μετά το Χάνι της Γραβιάς, είχαν αποτύχει όλες οι προσπάθειες του Βρυώνη να καταφέρει να τον ακολουθήσει έστω και ένας Έλληνας καπετάνιος . Όλοι του απάντησαν ότι «τώρα αρχίζει ο πόλεμος». Ανέβηκαν λοιπόν οι Τούρκοι εδώ. Αλλά όπως λένε σχεδόν όλοι οι ιστορικοί, το έριξαν στο πλιάτσικο και έτσι έχασαν τη συνοχή τους.

Την πορεία του ασκεριού αυτού παρακολουθούσε ο Γιάννης Γκούρας και όταν έκρινε την ώρα κατάλληλη επέπεσε ορμητικός όπως ήταν εναντίον τους με τη βοήθεια και άλλων Ρουμελιωτών οπλαρχηγών Πανουργιά, Μαμούρη, Παπακώστα, Τζαμάλα και άλλων. Σκότωσε πολλούς, τους διέλυσε και τους κυνήγησε μέχρι κάτω στον κάμπο πανικόβλητους, πάνω από 300 νεκροί και πολλοί τραυματίες. Η νίκη ήταν πολύ μεγάλη και τέτοια μόνο με τη βοήθεια Θεού και Αγίων μπορούν να γίνουν κατορθώματα.

17 Μαΐου είναι η εορτή του Ν ε ο μάρτυρα Αγίου Νικολάου του Μετσοβίτη τον οποίο έκαψαν ζωντανό οι Τούρκοι 17 Μαΐου 1617. Σε αυτό τον Άγιο προσευχήθηκαν οι Έλληνες και αυτός, όπως πίστεψαν, τους έδωσε τη μεγάλη νίκη. Τις ευχαριστίες τους εξέφρασαν, χτίζοντας μετά τη μάχη εδώ μια εκκλησία στο όνομά του ανάμεσα στην Καβαλαριά και την Αρβανιτόραχη.

Ο Τρικούπης λέει πως οι Τούρκοι έφυγαν από το χάνι στις 16 και τη νίκη χάρισε με το θαύμα του ο Άγιος Νικόλαος στις 17. Τα αποτελέσματα της μάχης αυτής ήταν σημαντικά.

Πρώτον γλύτωσαν τα γυναικόπαιδα και τα υπάρχοντά τους από την ομηρία και το πλιάτσικο.

Δεύτερον οι Τουρκαλβανοί είχαν πολλά θύματα και το ηθικό τους παρέμεινε καταρρακωμένο.

Τρίτον ματαιώθηκε και πάλι η προσπάθεια του πασά να φτάσει στα Σάλωνα. Ντροπιασμένος για μια ακόμη φορά γύρισε στην Μουδουνίτσα να βρει τον άλλο πασά τον Κιοσέ Μεχμέτ. Κιοσέ και Βρυώνης αφού μελέτησαν όλη την κατάσταση, συμφώνησαν ότι δεν είναι δυνατόν να σκέφτονται την Πελοπόννησο. Έπρεπε πρώτα να ξεκαθαρίσει η Ανατολική Στερεά Ελλάδα, η Εύβοια και η Αττική και μετά θα μπορούσαν να σκεφτούν τη κάθοδο τους στο Μωριά. Οι Έλληνες κατάλαβαν τα σχέδια των πασάδων και άρχισαν αντιπερασπισμούς στην Υπάτη και τη Λιβαδειά για να μην αφήσουν τους Τούρκους ανενόχλητους.

Με τις τρεις αυτές μάχες τις αποφασιστικές, της Αλαμάνας- Χαλκομάτας, του Χανίου της Γραβιάς και τούτη των Βλαχοχωρίων, οι Έλληνες με κύριο κορμό τους φωκείς, δεν άφησαν τους Τούρκους να κατεβούν στην Πελοπόννησο, όπως είχαν σκοπό, στην οποία ακόμα δεν είχε εδραιωθεί η επανάσταση και έτσι σώθηκε αυτή και είχε τη μετέπειτα εξέλιξη.

Επίσης, να τονίσουμε ότι εδώ στα Βλαχοχώρια έγινε παρόμοια μάχης στις αρχές Ιουλίου 1824 με αρχηγούς τους Σαφάκα και Σκαλτσά με τα ίδια αποτελέσματα.

Με την ευκαιρία της σημερινής επετείου και με την ιδιότητα του Προέδρου της ΕΦΜ, θα σας παρακαλούσα να μου δώσετε ακόμα λίγο χρόνο 2 λεπτών και την υπομονή σας για να αναφερθώ επιγραμματικά στην ηρωική Φωκίδα της επανάστασης του 1821.

Η Φωκίδα λοιπόν πρέπει να σεμνύνεται για 2 πράγματα.

Το πρώτο είναι ότι μόνο σε αυτή έχουμε απόλυτη συνεργασία αρμάτων, κλήρου και προκρίτων.

Και δεύτερον γιατί η Φωκίδα, η μικρή αυτή περιοχή, με την εδαφική της διαμόρφωση και τα λαμπρά της παλληκάρια δεν επέτρεψε στον Τούρκο να στείλει στην Πελοπόννησο ούτε ένα στρατιώτη κάτι που επεδίωξε 11 φορές με πολύ μεγάλες δυνάμεις και απέτυχε με αποτέλεσμα να σωθεί η επανάσταση.

Οι αποτυχημένες προσπάθειες των Τούρκων είναι:

• Η Μάχη της Χαλκομάτας - Θερμοπυλών 23/4/1821
• Χάνι της Γραβιάς - 08/05/1821
• Μάχη Βλαχοχωρίων - Ντρέμισας - Αρβανιτόραχη - 17/05/1821
• Βασιλικών σε νομό όμορο αλλά με επικεφαλείς όλους τους οπλαρχηγούς της Φωκίδας 26/08/1821
• Μάχη Σουβάλας - 14/09/1821
• Μάχη Μακρηκάμπη Η μεγαλοσύνη των Σαλώνων - 17/10/1822
• Μάχη Βλαχοχωρίων και Μενδενίτσας - 08/07/1824
• Μάχη Άμπλιανης - 14/07/1824 πολύ σημαντική και επίσης στρατηγικής σημασίας
• Μάχη Πανάσαρης- 14/09/1824
• Μάχη Καστελλίων-

Βεβαίως θα πρέπει να αναφερθώ και για τις σημαντικές μάχες απελευθέρωσης των Σαλώνων, το πρώτο Κάστρο που έπεσε στις 10/04/1821 (15 μέρες μετά την έναρξή της). Η Μάχη του Προφήτου Ηλία, του Μαλανδρίονου, του Λιδωρικίου, της Βαρνάκοβας, της Αράχωβας αλλά και η Ναυμαχία της Αγκάλης (της Σκάλας των Σαλώνων, σημερινή Ιτέα).

Τέλος ένα σημαντικό γεγονός ήταν η Συνέλευση των Σαλώνων ή Συνέλευση Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος κατά την οποία διατυπώθηκε το πρώτο κατά τους συνταγματολόγους Σύνταγμα της Ελλάδος.

Μετά από αυτά γεννιέται το ερώτημα. Μήπως η Φωκίδα και οι ήρωές της δεν έχουν πάρει τη θέση που τους ανήκει από τους ιστορικούς ηθελημένα ή αθέλητα! Μήπως εμείς πρέπει να αναδείξουμε την ιστορία μας; Αυτό το έχουμε υποχρέωση και η ΕΦΜ αυτό επιδιώκει και το δρομολογεί. Προτίθεται δε να ζητήσει τη βοήθεια της Περιφέρειας.

Ναι λοιπόν πρέπει να είμαστε οι φωκείς και πολύ υπερήφανοι για την ιστορία μας και να προσπαθήσουμε να την αναδείξουμε έχοντας πάντα στο νου μας τα γραφόμενα του Κικέρωνα «νιώθοντας περηφάνια για τους προγόνους σου, μη στερήσεις αυτή τη δυνατότητα και από τους απογόνους σου».

Ευχαριστώ για την υπομονή σας

ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. ΡΑΜΜΟΣ

ΑΝΤΙΠΤΕΡΑΡΧΟΣ (ΙΠΤ. Ε.Α.)
ΕΠΙΤΙΜΟΣ ΥΠΑΡΓΗΓΟΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΦΩΚΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ